Beyin Farkındalık Haftası
Mehmet Akif Topçuoğlu
Türk Nöroloji Derneği Başkanı (2021-2023)
Son 25 yıldır her Mart'ın üçüncü haftasında "Beyin Farkındalık Haftası"nı kutluyoruz.
Beyin hastalıkları her yaştan insanı etkilemekte ve beyin sağlığı en önemli toplumsal
sağlık önceliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu aslında küresel bir eğitim
kampanyası insiyatifidir. Tanı, tedavi ve önleme kapsamında sağlık ve hastalık odaklı
beyin araştırmalarının artırılması temel hedeftir. Türk Nöroloji Derneğinin desteği
tamdır. Nörolojik bilimlerde araştırmaları desteklemek ve özendirmek başlıca
işimizdir. Beyin bilimleri ve hastalıkları konusunda güncel araştırma alanlarını
anlatmak ve duyurmak da öyle. Bu hafta aslında bunun için.
Alzheimer ve benzeri nörolojik hastalıklar
Alzheimer yıkıcı bir hastalık ve hipokampus ve entorinal korteksteki nöronları yok
etmekle başladığından hafıza kaybı ilktir. İlerledikçe, iletişim, dil, akıl yürütme ve
davranışın nedeni nöronal ağlar bozuluyor. Metabolizma ve onarım
yapılamadığından kişi artık kendine bakamayacağı bir noktaya ilerliyor. Hastalık
sonunda ölümcül. Tedavisi de bulunamamıştır. Ama, son dekatta kritik gelişmeler
oldu. Moleküler görüntüleme yöntemlerinin ve özgün biyobelirteçlerin geliştirilip
yaygınlaşması ile mekanizmaları hedefleyen ilaçların kısmi başarısı dikkati çekiyor.
Alzheimer çözülmeden yaşamı uzatmak boşa çaba!
İnme
Beyne giden kan akışının bozulması veya beyin içinde veya yüzeyinde kanama
nedeniyle konuşma, yutma, yürüme, görme, denge ve hareket gibi yetilerin kaybına
yol açıyor. Tedavisi var ama kolay değil, maharet engellemek. Obezite,
hipertansiyon, kan şekeri, sigara, alkol, hareketsizlik, kötü kolesterol ve stres bilinip
kontrol altına alınmalı. Sağlam kişiler amaç, inme öncesi esas!
MS
Multipl skleroz, bağışıklık sisteminin sinir liflerini kaplayan myelin adlı koruyucu
kılıfına saldırdığı nöroimmünolojik bir hastalıktır. Genç yaşlarda önemli sakatlık
nedeni. Doğrusu bu hastalığın tedavisi son on yılda çok değişti. Çözülemez denen
problemler artık kolay!
Migren
Aslında sadece baş ağrısı değil yeti yitimi ile giden nörolojik bir hastalık migren.
Görüntüleme yanı sıra ilişkili moleküler yolaklar, proteinler ve genlerin keşfi yararlı
ilaçlara dönüşmeyi başardı. Seçenek çok, çözümler etkili!
Nörobilim, Nöroloji ve “Nöro” ile başlayan her şey
Beyin farkındalık haftası temel nörobilimi içeriyor. İntegratif nörobilim, moleküler
nörobilim, sinir mühendisliği, nöroanatomi, nörokimya, nöroendokrinoloji, nörogenetik,
davranışsal genetik, beyin haritalama, hücresel sinirbilim, konnektomik,
nöroinformatik, nörofizik veya nörofizyoloji gibi alt disiplinleri bulunuyor. Beyin
farkındalık haftası klinik nörobilimi de içeriyor. Davranış nörolojisi, klinik nörofizyoloji,
nörokardiyoloji, nöroepidemiyoloji, nörogastroenteroloji, nöroüroloji, nöroimmünoloji,
nöroyoğun bakım, nöroonkoloji, nöro-oftalmoloji, nöropatoloji, nörofarmakoloji,
nöroprotez, nöropsikiyatri, nörorehabilitasyon, nörotoloji, nöroviroloji ve nöronütrisyon
ilk aklımıza gelenler oluyor. Kognitif nörobilim kıtası da dahil bu haftaya ve basitinden
moleküler ve hücresel kognisyon, motor kontrol, nörolinguistik, nöropsikoloji,
davranışsal nörobilim, kronobiyoloji veya sosyal kognitif nörobilimi kapsıyor. Bir de
interdisipliner alanlar var örneğin evrimsel nörobilim, nöroantropoloji,
nörobiyomühendislik, nörokriminoloji, nöroekonomi, nöroepistemoloji, nöroestetik,
nöroetik, nöropazarlama, nöropolitik gibi. Sinir ağları, yapay zeka, nöroçip, nörojenez,
nöromodülasyon veya nöroteknoloji de konuşuluyor. Beyin farkındalık haftası bu
ummanda seyrediyor. İlkokuldan hayata nörolojiyi öğretmek ve öğrenmek demek
oluyor. Nörologlar bunun saati ve pusulası.
